Знаёмства дашкольнікаў з сімволікай
Рэспублікі Беларусь
Дзяржаўная сімволіка з'яўляецца часткай гісторыі і культуры краіны. Любоў да сваёй Радзімы, разуменне непаўторнасці і багацця культурных традыцый адыгрывае вялікую ролю ў станаўленні асобы дзіцяці, да якой мы павінны ставіцца вельмі беражліва. Немагчыма выхаваць у дзяцей пачуцці ўласнай годнасці і ўпэўненасці ў сабе без павагі да гісторыі сваёй айчыны. Маленькае дзіця, дашкольнік яшчэ не разбіраецца ў палітычных ці сацыяльна-эканамічных супярэчнасцях і спрэчках для яго важна любіць сваю сям'ю, свой родны горад, сябраваць з аднагодкамі, ганарыцца сваёй Радзімай, у тым ліку і яе дзяржаўнымі сімваламі.
Азнаямленне з найважнейшымі дзяржаўнымі сімваламі традыцыйна ўваходзіць у змест патрыятычнага выхавання дашкольнікаў. Але ў поўнай меры зразумець, асэнсаваць, запомніць некаторыя гістарычныя звесткі, значэнне кветак і вобразаў, іх узаемнае размяшчэнне і функцыі - справа няпростая для дашкольніка, паколькі вобразна-сімвалічнае мысленне ў іх развіта яшчэ недастаткова, запас уяўленняў аб гістарычным мінулым Радзімы невялікі, кругагляд не так шырокі. Падбіраючы метады і прыёмы патрыятычнага выхавання трэба ўлічваць усе асаблівасці дзяцей дашкольнага ўзросту: эмацыйнае ўспрыманне навакольнага, вобразнасць і канкрэтнасць мыслення, абвостранасць пачуццяў, недастатковая сфарміраваная гістарычная свядомасць.
Вырашаючы задачы маральна-патрыятычнага выхавання, кожны педагог павінен будаваць сваю работу ў адпаведнасці з умовамі і асаблівасцямі дзяцей групы, улічваючы наступныя прынцыпы:
"пазітыўны цэнтрызм" (адбор ведаў, найбольш актуальных для дзіцяці дадзенага ўзросту);
бесперапыннасць і пераемнасць педагагічнага працэсу;
дыферэнцыраваны падыход да кожнага дзіцяці, максімальны ўлік яго псіхалагічных асаблівасцей, магчымасцей і інтарэсаў;
рацыянальнае спалучэнне розных відаў дзейнасці; адэкватны ўзросту баланс інтэлектуальных, эмацыйных і рухальных нагрузак;
развіваючы характар навучання, заснаваны на дзіцячай актыўнасці.
Пачынаючы з сярэдняй групы, дзяцей знаёмяць з сімваламі дзяржавы (гербам, сцягам, гімнам). Са старэйшай групы з сімваламі Беларусі (хвоя, зубр, бусел, кветка лёну, канюшыны, васілёк).
Рэалізаваць гэтую задачу можна з дапамогай правядзення гутарак, разгляданнем ілюстрацый, гульняў-гутарак, якія можна праводзіць дыферэнцыравана ў ранішнія і вячэрнія гадзіны; дыдактычных гульняў, якія лепш праводзіць у індывідуальнай форме; гульняў - падарожжаў, экскурсій, а таксама розных забаўляльных мерапрыемстваў і чытання мастацкай літаратуры.
Фарміруючы ўяўленні дзяцей аб дзяржаўных сімвалах Беларусі – сцягу, гербе, гімне, трэба падвесці дзяцей да разумення таго, што сімвалы не проста абазначаюць, а апісваюць, раскрываюць з'явы. Ва ўсіх элементах (герб, сцяг, гімн) закладзены глыбокі сэнс: яны адлюстроўваюць гісторыю паходжання дзяржавы, яе структуру, мэты, прынцыпы, нацыянальныя традыцыі, асаблівасці гаспадаркі і прыроды.
Так, напрыклад змест гутаркі аб сімвалах Беларусі можа быць такім:
- У кожнай краіны ёсць свае дзяржаўныя знакі. Гэта сцяг, герб, гімн. Да іх трэба ставіцца з павагай (паказаць ілюстрацыі з гербам і гімнам).
Дзяржаўны Герб Рэспублікі Беларусь
Дзяржаўны герб Рэспублікі Беларусь уяўляе сабой размешчаны ў сярэбраным полі залаты контур Дзяржаўнай граніцы Рэспублікі Беларусь, накладзены на залатыя промні ўзыходзячага над зямным шарам сонца. Уверсе поля знаходзіцца пяціканцовая чырвоная зорка. Герб апраўлены вянком з залатых каласоў, пераплеценых справа кветкамі канюшыны, злева – кветкамі лёну. Вянок тройчы перавіты з кожнага боку чырвона-зялёнай стужкай, у сярэдняй частцы якой у падставе Дзяржаўнага герба Рэспублікі Беларусь у два радкі напісаны золатам словы "Рэспубліка Беларусь".
Дзяржаўны герб Рэспублікі Беларусь з'яўляецца сімвалам дзяржаўнага суверэнітэту Рэспублікі Беларусь. Кожная дэталь мае важнае значэнне і дае бачныя, наглядныя, і ў той жа час важныя звесткі аб нашай краіне і нашым народзе.
Першае, на што зверне ўвагу кожны, — гэта залаты контур тэрыторыі Рэспублікі Беларусь, як яна адлюстравана на геаграфічнай карце.
Залаты контур - у залатых прамянях ўзыходзячага сонца. Контур краіны знаходзіцца ў сярэдзіне герба, утворанага вянком з каласоў, пераплеценых з аднаго боку ружовымі кветкамі лёну.
Вянок, утварэнняў з пучка жыта, са старажытных часоў меў святы сэнс для ўсіх славянскіх народаў. Славяне верылі, што пучок або сноп хлебных каласоў - лепшы спосаб звароту да боскіх сіл з просьбай аб дараванні новага ўраджаю і росквіту. Да сённяшняга дня многія жыхары нашых вёсак ставяць у доме сноп або пучок каласоў новага ўраджаю, як залог працоўнага поспеху ў будучыні. У ранейшы час "дажыначны сноп" лічыўся цудадзейным і святым, ён упрыгожваў галоўны кут хаты - адпужваў злыя сілы.
Канюшына - гэта сімвал сувязі са стваральным светам жывёл: канём, каровай, авечкай, для якіх ён - лепшы корм. Старажытныя людзі справядліва лічылі, што чалавек - частка ўсяго свету жывых істот, здольны захаваць сабе жыццё і забяспечыць росквіт толькі пры ўмове захавання і росквіты астатняй жывёлы свету.
Лен - гэта бавоўна Поўначы, выдатны матэрыял для адзення. Лён - сімвал пераўтваральнай моцы працы, знак дабра і дастатку.
Ніжэй контуру межаў Рэспублікі Беларусь змешчаны зямны шар з узыходзячым над ім сонцам і залатымі промнямі.
Зямны шар – гэта знак таго, што Рэспубліка Беларусь успрымае ўсе народы зямлі як раўнапраўных сяброў і партнёраў. Яднанне Зямлі і Сонца — галоўны знак жыцця.
Пяціканцовая зорка - сімвал чалавека і чалавецтва, знак мужнасці і высокіх намераў.
Герб абвіты чырвона-зялёнай стужкай, на якой унізе зроблены надпіс залатога колеру - "Рэспублiка Беларусь".
Такім чынам, герб нашай краіны раскрывае сябе як яркая і запамінальная кніга пра беларускі народ. У гербе адлюстраваны асноўныя нацыянальныя і духоўныя каштоўнасці беларусаў: грамадзянскае адзінства, праца, міралюбнасць.
Герб Рэспублікі Беларусь сімвалізуе дзяржаўную волю народа, ён выкарыстоўваецца ўсімі дзяржаўнымі органамі краіны, а таксама ўпрыгожвае ўрадавыя ўстановы, акрамя таго, усе важнейшыя дакументы і пячаткі змяшчаюць выявы Дзяржаўнага герба.
Дзяржаўны Сцяг Рэспублікі Беларусь
Дзяржаўны флаг Рэспублікі Беларусь уяўляе сабой прамавугольнае палотнішча, якое складаецца з дзвюх гарызантальных каляровых палос: верхняй – чырвонага колеру і ніжняй – зялёнага колеру. Стаўленне шырыні палос чырвонага і зялёнага колеру - 2:1. Стаўленне шырыні Дзяржаўнага сцяга Рэспублікі Беларусь да яго даўжыні – 1:2. Каля дрэўка вертыкальна размешчаны беларускі нацыянальны арнамент чырвонага колеру на белым полі, якое складае 1/9 даўжыні Дзяржаўнага флага Рэспублікі Беларусь. Дзяржаўны флаг Рэспублікі Беларусь мацуецца на дрэўку (флагштоку), які афарбоўваецца ў залацісты (охра) колер. Стаўленне шырыні Дзяржаўнага сцяга Рэспублікі Беларусь да даўжыні тронка – 1:3.
Колеры Дзяржаўнага флага – чырвоная, зялёная і ўпрыгожаная арнаментам белая паласа – маюць гістарычныя і нацыянальныя карані.
Чырвоны колер на нашым сцягу – гэта колер сцягоў дывізій Чырвонай Арміі і беларускіх партызанскіх брыгад, якія вызвалялі нашу зямлю ад фашысцкіх акупантаў.
Зялёны колер – гэта сімвал Прыроды, веры ў яе невычэрпную сілу, колер расліннасці, якая з'яўляецца асновай усяго жывога. Разам з тым гэта сімвал маладосці і энергіі, надзеі, вясны і адраджэння. Для беларускага народа, які з глыбінь стагоддзяў захаваў традыцыйную любоў да прыроды, зялёны колер, колер шчодрасці, дабрыні, стварэння і працавітасці, з'яўляецца натуральным і арганічным.
Белы колер – увасабленне бязгрэшнасці і духоўнай чысціні, надзеі на шчаснае развіццё лёсу. Гэта колер прымірэння, веры і святасці, колер мудрасці і ведаў.
У арнаменце флага выкарыстаны сімвалы земляробства - ромбы. Цэнтральнае месца на ўзоры сцяга займае выцягнуты па вертыкалі ромб, ад якога зверху і знізу адыходзяць загнутыя лініі, якія нагадваюць рогі. На працягу тысячагоддзяў ён увасабляў матчыны, жаночы пачатак і злучаную з ім ідэю ўрадлівасці зямлі, яе стваральную сілу, а таксама магічную сілу працы. Гэты ўзор шырока выкарыстоўвалі нашы продкі.
У цэнтры галоўнага ромба - дзве крыжападобна перасечаныя лініі з чатырма кропкамі паміж імі. У старажытных земляробаў ромб з такой фігурай сімвалізаваў засеянае поле. Яго таксама тлумачаць як "ключ да шчасця", магічнае пажаданне спрыяльнага развіцця падзей.
Папарна злучаныя ромбы ўверсе і ўнізе арнаменту сімвалізуюць ідэю працягу жыцця, якія аднаўляюцца хлябоў. Паміж імі і цэнтральнай фігурай праходзяць лініі з чатырох прамавугольнікаў з рысачкамі, якія адыходзяць ад усіх бакоў. Увесь узор праймае ідэя дабра, надзеі на лепшае, пажаданне ўрадлівасці і будучыні росквіту.
Такім чынам, тры паласы Дзяржаўнага сцяга - гарызантальныя чырвоная і зялёная, вертыкальная белая з чырвоным арнаментам - нясуць пажаданне дабра, поспеху і працвітання ўсім грамадзянам Беларусі і ўсім народам Зямлі.
Сцяг узняты над будынкам, дзе працуе прэзідэнт Рэспублікі Беларусь. Сцяг Рэспублікі Беларусь маюць усе выканаўчыя ўлады раёнаў, абласцей, навучальныя ўстановы, прадпрыемствы, воінскія часці. Ніводнае свята не абыходзіцца без дзяржаўных сцягоў.
ДЗЯРЖАЎНЫ ГІМН РЭСПУБЛІКІ БЕЛАРУСЬ
Дзяржаўны гімн Рэспублікі Беларусь уяўляе сабой музычна-паэтычны твор, які выконваецца ў выпадках, прадугледжаных Законам Рэспублікі Беларусь ад 5 ліпеня 2004 г. № 301-З "Аб дзяржаўных сімвалах Рэспублікі Беларусь" і іншымі заканадаўчымі актамі Рэспублікі Беларусь.
Дзяржаўны гімн Рэспублікі Беларусь выконваецца:
-пры ўступленні Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь у пасаду - пасля прынясення ім Прысягі;
-пры адкрыцці і закрыцці сесій Палаты прадстаўнікоў і Савета Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь;
-у час афіцыйнай цырымоніі ўзняцця Дзяржаўнага сцяга Рэспублікі Беларусь і іншых афіцыйных дзяржаўных цырымоній;
-у час правядзення цырымоній сустрэч кіраўнікоў замежных дзяржаў, парламентаў і ўрадаў замежных дзяржаў, якія наведваюць Рэспубліку Беларусь з афіцыйнымі візітамі;
-пры афіцыйных цырымоніях ускладання вянкоў кіраўнікамі замежных дзяржаў, парламентаў і ўрадаў;
-пры правядзенні воінскіх рытуалаў – у адпаведнасці з агульнавоінскімі статутамі Узброеных Сіл Рэспублікі Беларусь;
-пры афіцыйных цырымоніях падчас спартыўных спаборніцтваў на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь і за яе межамі - у адпаведнасці з правіламі арганізацыі гэтых спаборніцтваў.
У канцы занятку па знаёмстве дзяцей з сімволікай Беларусі ці ў нерэгламентаванай дзейнасці можна правесці з дзецьмі: аплікацыю, лепку, маляванне ці размалёўванне, сцягоў, гербаў. Таксама можна правесці ў індывідуальнай форме дыдактычныя гульні такія як:
"Чаго не стала?"
"Трэці лішні"
"Карта Беларусі"
"Маё імя"
"Даведайся па апісанні" і іншыя.
У нерэгламентаванай дзейнасці можна арганізаваць сюжэтна-ролевыя гульні "Мы па вуліцы ідзём", "Прымаем гасцей", "Крама сувеніраў", інш.
Варта прачытаць дзецям наступныя мастацкія творы:
У сярэдняй групе: С.Сокалаў-Воюш. “Блакіт нябёс”; Э.Агняцвет “Зямля з блакітнымі вачамі”; А.Байдак. “Беларусачка”; Д.Бічэль-Загнетава. “Радзіма”; А.Русак “Мой край”; і інш.
В старшай групе: Д.Бічэль-Загнетава. “Белая Русь”, Радзіма”, “Наша Радзіма”; А.Вольскі. “Радзіма”, “Беларусь – мая Радзіма”; В.Вітка “Бусел”; Н.Гілевіч “Я – беларус” і інш.
У старэйшай групе неабходна арганізаваць правядзенне заняткаў па тэме "Наш сцяг. Наш герб. Наш гімн" і свят напярэдадні Дня Дзяржаўнага герба Рэспублікі Беларусь і Дзяржаўнага сцяга Рэспублікі Беларусь.
